آیه 3 سوره قصص

نَتْلُوا عَلَيْكَ مِنْ نَبَإِ مُوسى‌ وَ فِرْعَوْنَ بِالْحَقِّ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ «3»

نَتْلُوا عَلَيْكَ‌: مى‌خوانيم بر تو به توسط جبرئيل كه امين وحى است، مِنْ نَبَإِ مُوسى‌ وَ فِرْعَوْنَ‌: بعضى از خبر موسى و فرعون را، بِالْحَقِ‌: به راستى و درستى يعنى در حالتى كه راست و درست گفتاريم در آن. لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ‌: براى گروهى كه تصديق مى‌كنند. يا براى كسانى كه علم ما تعلق گرفته كه ايمان خواهند آورد به خدا و رسول، زيرا ايشانند كه منتفع شوند به آن و از گزارشات آن تذكر و تنبه يابند، پس غير مؤمنين از درجه اعتبار ساقطند.

«1» معانى الاخبار، باب معنى الحروف المقطعة فى اوايل السور من القرآن، روايت 1، ص 22.

جلد 10 - صفحه 99

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌

طسم «1» تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْمُبِينِ «2» نَتْلُوا عَلَيْكَ مِنْ نَبَإِ مُوسى‌ وَ فِرْعَوْنَ بِالْحَقِّ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ «3» إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلا فِي الْأَرْضِ وَ جَعَلَ أَهْلَها شِيَعاً يَسْتَضْعِفُ طائِفَةً مِنْهُمْ يُذَبِّحُ أَبْناءَهُمْ وَ يَسْتَحْيِي نِساءَهُمْ إِنَّهُ كانَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ «4»

وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِينَ «5» وَ نُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَ نُرِيَ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ جُنُودَهُما مِنْهُمْ ما كانُوا يَحْذَرُونَ «6»

ترجمه‌

اين آيتهاى كتاب آشكار كننده است‌

ميخوانيم بر تو از خبر موسى و فرعون بدرستى و راستى براى گروهى كه ميگروند

همانا فرعون برترى جست در زمين و قرار داد اهل آنرا گروه گروه ناتوان ميساخت جمعى از آنها را ميكشت پسرانشان را و زنده ميگذاشت زنانشان را همانا او بود از تباهكاران‌

و ميخواستيم منّت بگذاريم بر آنان كه ناتوان كرده شده بودند در زمين و بگردانيمشان پيشوايان و بگردانيمشان وارثان‌

و متمكّن كنيم مر ايشانرا در زمين و بنمايانيم فرعون و هامان و لشگريان آن دو را از ايشان آنچه را بودند كه بيم ميداشتند.

تفسير

شرح طسم در سور سابقه گذشت و اين سوره مشتمل بر آياتى است از قرآن كه كتابى واضح و آشكار كننده حقايق است ميخوانيم بر تو اى پيغمبر خاتم بعضى از حكايت موسى و فرعون عصر او را بحق و حقيقت و تحقيق براى انتفاع و تنبّه و تذكر گروهى كه ايمان ميآورند نه معاندين و جاحدين كه از آن بهره‌مند نخواهند شد همانا فرعون علوّ و برترى جست و سركشى نمود از

جلد 4 صفحه 172

اوامر الهى در زمين مصر و قرار داد اهل آنرا فرقه فرقه و عدالت اجتماعى را رعايت ننمود بعضى را كه قبطى بودند تقويت كرد و بعضى را كه سبطى بودند تضعيف نمود و آنها بنى اسرائيل بودند اسباط حضرت يعقوب كه پسران ايشانرا سر ميبريد و زنانشان را استخدام مينمود و از مفسدين معروف در عالم بود او ميخواست آنها ذليل باشند ولى ما ميخواستيم كه منّت نهيم بر آنانكه او ضعيفشان كرده بود در زمين و قرار دهيم ايشانرا پيشوايان و پادشاهان و وارثان تاج و تخت و ملك و مال قبطيان كه او تقويت ميكرد آنها را و ميخواستيم كه متمكّن و مقتدر و آماده و مهيّا كنيم براى بنى اسرائيل وسائل عزت و عظمت را در زمين و ارائه دهيم بفرعون و هامان و قبطيان از ضرب دست بنى اسرائيل زوال ملك و مال و عزت و عظمت آنها را كه از آن ميترسيدند و مرتكب جرم و جنايت مى‌شدند چون كاهنى بفرعون گفته بود از بنى اسرائيل پسرى متولد ميشود كه سلطنت تو بدست او زوال خواهد يافت و آن احمق تصور ميكرد بتدبير ميتواند از تقدير جلوگيرى نمايد و بعضى يرى بياء و رفع اسماء ثلاثه بعد از آن قرائت نموده‌اند و در روايات متعدّده از اهل بيت عصمت و طهارت منّت و تفضّل الهى بر كسانيكه ضعيف كرده شدند در زمين با قضاياى ظهور حضرت حجت و رجعت ائمه اطهار و غلبه ايشان بر دشمنان تطبيق شده و قمى ره فرموده خداوند خبر داده به پيغمبر خود از مصائب حضرت موسى براى تسليت خاطر آنحضرت از مصائب وارده بر او در اهل بيتش از امّت و بشارت داده كه خداوند بعدا تفضل خواهد فرمود برايشان و وارث زمين و پيشوايان اين امت قرار خواهد داد ايشانرا در رجعت بدنيا با دشمنانشان تا بسزاى ظلم و تعدّى خودشان برسند بدست ايشان و دوستانشان و اللّه اعلم و مؤيد اين روايات آنستكه از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم بصحت پيوسته كه آنچه در بنى اسرائيل واقع شده بدون كم و زياد در اين امت بوقوع خواهد پيوست و در جوامع از امام سجاد عليه السّلام نقل نموده كه قسم بخداوندى كه محمد صلّى اللّه عليه و اله و سلّم را مبعوث فرمود بحق كه بشير و نذير باشد همانا خوبان ما اهل بيت و شيعيان ايشان بمنزله موسى عليه السّلام و شيعيان اويند و همانا دشمنان ما و شيعيان آنها بمنزله فرعون و شيعيان اويند.

جلد 4 صفحه 173

نَتلُوا عَلَيك‌َ مِن‌ نَبَإِ مُوسي‌ وَ فِرعَون‌َ بِالحَق‌ِّ لِقَوم‌ٍ يُؤمِنُون‌َ «3»

تلاوت‌ ميكنيم‌ ‌بر‌ تو ‌از‌ خبر موسي‌ و فرعون‌ بحق‌ و صدق‌ ‌از‌ ‌براي‌ قومي‌ ‌که‌ ايمان‌ ميآورند.

فرعون‌ ماده‌ اصليه‌ ‌آن‌ فرع‌ ‌است‌ و ‌او‌ و نون‌ زائد ‌است‌ و جمع‌ ‌آن‌ فراعنه‌ و ‌از‌ ‌إبن‌ جوزي‌ نقل‌ ‌شده‌ ‌که‌ فراعنه‌ سه‌ فرعون‌ بودند فرعون‌ ابراهيم‌ نامش‌ سنان‌ بوده‌ و فرعون‌ يوسف‌ ريان‌ ‌إبن‌ وليد و فرعون‌ موسي‌ وليد ‌بن‌ مصعب‌ و ‌بين‌ زماني‌ ‌که‌ يوسف‌ داخل‌ مصر شد و زماني‌ ‌که‌ موسي‌ بعنوان‌ رسالت‌ داخل‌ شد چهار صد سال‌ ‌بود‌ و اما موسي‌ ‌در‌ خبر ‌إبن‌ بابويه‌ ‌از‌ حضرت‌ صادق‌ (ع‌) روايت‌ كرده‌ ‌که‌ حضرت‌ يوسف‌ ‌در‌ نزديك‌ وفاتش‌ آل‌ يعقوب‌ ‌را‌ جمع‌ كرد و ‌آنها‌ هشتاد نفر بودند و فرمود ‌اينکه‌ طائفه‌ قبط ‌بر‌ ‌شما‌ مسلط ميشوند و بشما اذيت‌ و عذاب‌ ميكنند و خداوند ‌به‌ دست‌ يكي‌ ‌از‌ ‌شما‌ بني‌ اسرائيل‌ ‌که‌ نامش‌ موسي‌ ‌بن‌ عمران‌ ‌است‌ ‌شما‌ ‌را‌ نجات‌ ميدهد ‌اينکه‌

جلد 14 - صفحه 203

بني‌ اسرائيل‌ ‌هر‌ كدام‌ نام‌ فرزند ‌خود‌ ‌را‌ عمران‌ گذاردند و ‌او‌ نام‌ فرزند ‌خود‌ ‌را‌ موسي‌ گذارد باميد اينكه‌ ‌او‌ ‌باشد‌ و ‌از‌ حضرت‌ باقر (ع‌) روايت‌ كرده‌ ‌که‌ فرمود

«‌ما خرج‌ موسي‌ ‌بن‌ عمران‌ ‌حتي‌ خرج‌ قبله‌ خمسون‌ كذابا ‌من‌ بني‌ اسرائيل‌ كلهم‌ يدعي‌ انه‌ موسي‌ ‌بن‌ عمران‌»

و چون‌ ‌اينکه‌ خبر منتشر شد و بگوش‌ فرعون‌ رسيد و كهنه‌ و سحره‌ باو خبر دادند ‌که‌ هلاك‌ تو و قوم‌ تو بدست‌ غلاميست‌ ‌از‌ بني‌ اسرائيل‌ ‌که‌ ‌در‌ ‌اينکه‌ سال‌ متولد ميشود فرعون‌ قابله‌هاي‌ زيادي‌ ‌در‌ خانه‌هاي‌ بني‌ اسرائيل‌ فرستاد ‌که‌ ‌هر‌ زني‌ حمل‌ داشته‌ ‌باشد‌ شكم‌ ‌آن‌ ‌را‌ پاره‌ كنند و بچه‌ ‌او‌ ‌را‌ سر ببرند ‌که‌ مثنوي‌ ميگويد:

]

(آیه 3)- قرآن بعد از ذکر این مقدمه کوتاه وارد بیان سر گذشت «موسی» و فرعون شده، می‌گوید: «ما به حق بر تو (بخشی) از داستان موسی و فرعون را می‌خوانیم برای گروهی که ایمان می‌آورند» (نَتْلُوا عَلَیْکَ مِنْ نَبَإِ مُوسی وَ فِرْعَوْنَ بِالْحَقِّ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ).

آری! هدف اصلی از این آیات مؤمنانند و این تلاوت به خاطر آنها و برای آنها صورت گرفته، مؤمنانی که می‌توانند از آن الهام گیرند و راه خود را به سوی هدف در میان انبوه مشکلات بگشایند.